Wyrok Sądu Najwyższego – nawet uznanie, że umowa kredytu jest ważna nie przesądza jeszcze o braku zasadności roszczenia konsumenta o zwrot świadczeń nienależnych.

Ten na pierwszy rzut oka dość niezwykły pogląd może okazać się bardzo użyteczny w sprawach kredytów denominowanych, jak przykładowo umowy Własny Kąt Hipoteczny i Kredyt Hipoteczny MIX w CHF, zawieranych przez PKO BP S.A. W tego typu sprawach banki argumentują, że udzielony kredyt był w istocie kredytem walutowym, który jedynie „na życie Klienta” wypłacony został w złotówkach (i był spłacanych w złotówkach) – natomiast również dobrze mógł zostać wypłacony przez bank „bezpośrednio w walucie kredytu”, i tak też spłacany. Mimo, że w praktyce kredyty takie mogły zostać wypłacone wyłącznie w walucie polskiej, o czym przesądzał oznaczony w umowie cel kredytu, zdarzają się orzeczenia w których sądy podzielają takie stanowisko banków, uznając w konsekwencji że umowa jest ważna.

Właśnie taką sprawę, dotyczącą kredytu denominowanego, rozpatrywał Sąd Najwyższy w postępowaniu pod sygnaturą I CSK 519/19. Sądy obu instancji przyjęły, że co prawda umowa kredytu zawiera postanowienia abuzywne dotyczące przeliczeń kursowych, nie mniej jednak ich bezskuteczność nie powoduje nieważności całej umowy, właśnie z uwagi na okoliczność, że w mocy pozostają postanowienia przewidujące możliwość wypłaty i spłaty kredytu bezpośrednio we frankach.

W postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy nie rozpatrywał zagadnienia w zakresie tego, czy kredyt rzeczywiście mógł zostać wypłacony we frankach (a to ze względu na nieobjęcie tego zagadnienia zakresem skargi kasacyjnej). Pomimo tego kasacja okazało się skuteczna – z zupełnie innego jednak względu. Otóż Sąd Najwyższy zauważył, że jeśli przyjąć, jak uczyniły to sąd apelacyjny w zaskarżonym wyroku, następujące założenia:

umowa kredytu zawiera postanowienia umożliwiające tak wypłatę i jak i spłatę kredytu zarówno w walucie polskiej jak i szwajcarskiej,
postanowienia przewidujące wypłatę i spłatę kredytu w walucie polskiej są abuzywne (jako odsyłającej do tabeli kursowych banku), a przez to bezskuteczne,

to w mocy pozostają wyłącznie postanowienia przewidujące wypłatę i spłatę kredytu we frankach szwajcarskich. Skoro tak, to zgodnie z takim brzmieniem umowy, kredyt nie mógł być ani wypłacony przez bank w walucie polskiej, ani nie mógł być spłacany przez kredytobiorców w walucie polskiej. W konsekwencji, po pierwsze, wątpliwym pozostaje w takiej sytuacji, czy wypłata kredytu w złotówkach w ogóle może zostać uznana za prawidłowe uruchomienie kredytu. Po drugie, co być może jeszcze bardziej znamienne, wszystkie dokonane przez kredytobiorców spłaty w złotówkach uznać należy za niemające oparcia w treści umowy kredytu, a zatem za świadczenia nienależne spełnione rzecz banku, które powinny podlegać zwrotowi.

Jak wskazał Sąd najwyższy:

„Wadliwość rozumowania Sądu Apelacyjnego (…) , polegała na wyprowadzeniu z przyjętego założenia o ważności zawartej umowy pochopnego wniosku o niezasadności roszczenia o zwrot spełnionych świadczeń. Domagając się zwrotu, powodowie rzeczywiście powoływali się na nieważność umowy, jednak ich roszczenie nie kierowało się wprost na ustalenie tej nieważności. W postępowaniu cywilnym (…) orzekające Sądy powinny rozważyć także inne potencjalne przyczyny uznania spełnionych świadczeń za nienależne w całości lub w części, nawet gdyby przyjęły, że podstawa prawna wskazana bezpośrednio przez powodów nie jest uzasadniona. Zaznaczyć przy tym należy, że jeżeli wniosek o nienależnym charakterze świadczeń spełnionych przez powodów znajdowałby usprawiedliwienie w świetle okoliczności faktycznych, na których opierają oni swoje żądanie, uznanie zasadności powództwa nie stanowiłoby orzeczenia ponad żądanie, nawet gdyby nie wynikało ze stwierdzenia nieważności umowy kredytowej.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2020 r, sygn. I CSK 519/19).

Warto dodać, że na skutek uchylenia wyroku i jego przekazania sądowi apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, umowa kredytu uznana została ostatecznie za w całości nieważną (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2022r., sygn. I ACa 31/21).

UZYSKAJ PROFESJONALNĄ POMOC

W SPRAWIE FRANKOWEJ

Skutecznie pomogliśmy już z wielu Kredytobiorcom.

Bezpłatna analiza umowy.

Kontakt telefoniczny: 669 954 378

kontakt mailowy: dominik.hac@gmail.com

Więcej o ofercie Kancelarii

669-954-378

KANCELARIA ADWOKACKA

ADWOKAT DOMINIK HĄC